ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ: Η γιορτή του ολοκληρωτισμού!

Του Πρόδρομου Μαυρίδη,

Η υπόθεση του αποκλεισμού της Βούλας Παπαχρήστου από την ελληνική ολυμπιακή αποστολή για τους αγώνες του Λονδίνου (ή, έστω, του Στράτφορντ) εξαιτίας δημοσίευσης ρατσιστικού ανεκδότου στο Τουίτερ (παρεμπιπτόντως, η άποψή μου για το εν λόγω μέσο βρίσκεται εδώ) έδωσε αφορμή για ατελείωτες συζητήσεις στα ελληνικά ΜΜΕ και τα σόσιαλ μίντια. Αράδες επί αράδων γράφτηκαν για να υποστηρίξουν ότι η απόφαση της ελληνικής ολυμπιακής επιτροπής ήταν ορθή ή λάθος.

Μέσα στη γενικότερη πόλωση της συζήτησης μεταξύ Ελλήνων, πολλοί έχασαν το ολυμπιακό γεγονός της Τετάρτης. Η γυναικεία ομάδα ποδοσφαίρου της Βόρειας Κορέας αποχώρησε από τον αγώνα με την Κολομβία επειδή οι διοργανωτές έδειξαν τη σημαία της Νότιας Κορέας στην παρουσίαση των αθλητριών. Οι διοργανωτές των ολυμπιακών αγώνων έσπευσαν να ζητήσουν συγνώμη, αυτό όμως δεν ήταν αρκετό. Το θέμα πήρε αμέσως πολιτικές διαστάσεις, και την Πέμπτη ο Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου ένιωσε την ανάγκη να απολογηθεί και αυτός εκ μέρους όλης της χώρας. Αντιδράσεις υπήρξαν και από την Κίνα επειδή ένας τοπικός σύλλογος τόλμησε να αναρτήσει σε γειτονιά του Λονδίνου διάφορες σημαίες, μεταξύ των οποίων και αυτή της Ταϊβάν αντί για αυτή της Ολυμπιακής Επιτροπής της Κινεζικής Ταϊπέι. Εξυπακούεται ότι ο τοπικός σύλλογος άλλαξε χωρίς πολλά-πολλά την “προσβλητική” σημαία.

Οι διαμαρτυρίες των Κινέζων και των Βορειοκορεατών μπορεί να μην προκαλούν έκπληξη- οι αντιδράσεις των Βρετανών, όμως, έχουν αρκετό ενδιαφέρον. Μια από τις παλιότερες δημοκρατίες στον κόσμο κάνει τα πάντα για να μην αισθάνονται θιγμένα δυο ανελεύθερα καθεστώτα που επιβουλεύονται ξεκάθαρα την εδαφική ακεραιότητα δημοκρατικών κρατών. Φυσικά, όλα αυτά, όπως και ο αποκλεισμός της Β. Παπαχρήστου, γίνονται για να διατηρηθεί το “πνεύμα του ολυμπισμού”. Τι είναι, όμως, αυτό το πνεύμα; Για να μας βοηθήσει με τον ορισμό του εν λόγω πνεύματος, η ιστοσελίδα της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής δημοσιεύει το Olympic Charter, το οποίο ξεκινάει ορίζοντας τις “θεμελιώδεις αρχές του ολυμπισμού”. Δεν έχω σκοπώ να σας κουράσω με παραθέσεις, αλλά, εν ολίγοις, απαιτεί την αυτονομία των τοπικών αθλητικών ομοσπονδιών/αρχών με “ελεύθερες εκλογές” και θεωρεί ασύμβατες με τον ολυμπισμό τις διακρίσεις βάσει “φυλής, θρησκείας, πολιτικής, φύλου”.

Επομένως, στη θεωρία τα πάει μια χαρά ο ολυμπισμός. Μιλάμε για το δικαίωμα στην άθληση, τη διοικητική αυτοτέλεια και δημοκρατικότητα των αθλητικών αρχών, και καταδικάζει τις διακρίσεις. Τι κάνει, όμως, η ΔΟΕ στην πράξη; Προωθεί τον ολοκληρωτισμό μέσα από ένα σύνολο δράσεων. Πριν μιλήσουμε γι αυτές, θα ήταν χρήσιμο να κάνουμε μια σημειολογική παρατήρηση και να υπογραμμίσουμε τη μακρά παράδοση που έχει η ΔΟΕ με μέλη που το κυριότερο προσόν τους είναι η “αριστοκρατική” καταγωγή, δηλαδή το γεγονός ότι κάποιος στο σόι τους ήταν Βασιλιάς/Πρίγκηπας/Δούκας. Χαρακτηριστική η περίπτωση του J. Samaranch, προέδρου της ΔΟΕ επί 3 δεκαετίες, που ήταν “Μαρκήσιος”. Φυσικά ένας τίτλος ευγενείας δεν είναι από μόνός του αρκετός για να πετύχει κάποιος τόσο μεγάλα πράγματα, γι αυτό και ο μακαρίτης φρόντισε να ενταχθεί στη Φάλαγγα του Φρανθίσκο Φράνκο, η οποία προφανώς ασχολούνταν με την προώθηση του ολυμπισμού. Εδώ μπορούμε να απολαύσουμε τον πρώην πρόεδρο της ΔΟΕ σε χαρούμενες στιγμές με τον ηγέτη που θεμελίωσε το “Ισπανικό Θαύμα”. Συνεχίζοντας την αναφορά στη σημειολογία, ας θυμηθούμε ότι η διαδικασία περιφοράς της ολυμπιακής φλόγας  από χωρίου εις χωρίον ήταν ιδέα των διοργανωτών των αγώνων του Βερολίνου το 1936. Εδώ διακρίνεται η φλόγα μπροστά στο καλύτερο δυνατό φόντο.

Ας έρθουμε όμως και στα σημερινά. Η Βόρεια Κορέα διατηρεί στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η Βιρμανία, συγνώμη, Μυανμάρ, διοικείται από ένα στυγνό δικτατορικό καθεστώς που, κατά τα φαινόμενα, αρέσκεται στις εθνικές εκκαθαρίσεις. Η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα ΗΑΕ μέχρι πρόσφατα απαγόρευαν τη συμμετοχή γυναικών στους αγώνες για  “πολιτιστικούς και θρησκευτικούς λόγους” – δηλαδή μ’ένα σμπάρο, δυο τρυγόνια! Καμιά από αυτές τις χώρες δεν έχει πρόβλημα με τη συμμετοχή της στους ολυμπιακούς αγώνες. Έχοντας δεχτεί όλα αυτά, η ΔΟΕ επιβάλλει στους αθλητές κανόνες χρήσεις των σόσιαλ μίντια, οι οποίοι όμως, όπως επισήμανε ο φίλος Χρήστος Μαυρόγιαννης, τυγχάνει να αντίκεινται σαφώς στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (βλ. άρθρα 10-11). Η δεσπόζουσα θέση που έχουν οι ολυμπιακοί αγώνες στη σχετική αθλητική αγορά σημαίνει αυτόματα ότι οι απαιτήσεις της ΔΟΕ είναι λεόντειες και θίγουν άμεσα τα εργασιακά δικαιώματα των αθλητών. Φυσικά, ο νόμος δεν αποτέλεσε ποτέ εμπόδιο για τη ΔΟΕ, η οποία έχει πλούσιο παρελθόν που περιλαμβάνει και δωροδοκίες.

Επειδή όμως ο ολοκληρωτισμός δεν είναι μόνο πολιτικός, αλλά έχει σαφείς οικονομικές προεκτάσεις, επιστρατεύεται και το ξαδερφάκί του ο κορπορατισμός. Όταν ένας νόμος ενοχλεί τους σπόνσορες, μπορεί να αλλάξει και να τους απαλλάξει από περιττά έξοδα όπως λ.χ. η φορολογία. Είναι προφανές όμως ότι αυτό δεν αρκεί- πρέπει να μεγιστοποιήσουμε και τα έσοδα, γι αυτό φέτος οι τηγανιτές πατάτες επιτρέπεται να σερβίρονται μόνο με ψάρια (!!). Παρομοίως, οι κάρτες Visa δεν αρκούνται στο μεγάλο μερίδιο που έχουν στην τοπική αγορά, αλλά θεσμοθετούνται ως μονοπώλιο, και μάλιστα παλεύουν να αποκλείσουν και τις πληρωμές σε μετρητά (!), για τα εισιτήρια των αγώνων και άλλες ολυμπιακές συναλλαγές. Παρότι είμαι βέβαιος ότι θα βρεθεί κάποιος να κατακρίνει αυτή την πολιτική ως “νεοφιλελεύθερη”, είναι προφανές ότι πρόκειται για συμπεριφορά εξόχως ανελεύθερη, η οποία όμως ταιριάζει ‘γάντι’ στη ΔΟΕ και τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται οι ολυμπιακοί αγώνες.

Προσωπικά, με ανησυχεί η ευρύτατη αποδοχή της οποίας απολαμβάνουν οι ολυμπιακοί αγώνες ανά την υφήλιο. Διοργανώνοντας ένα τέτοιο ιβέντ, ή συμμετέχοντας σε αυτό με εκπροσώπηση αθλητών, τα δημοκρατικά κράτη νομιμοποιούν αιμοσταγή καθεστώτα, θρησκόληπτους καταπιεστές γυναικών, ηγέτες υπεύθυνους για εθνικές εκκαθαρίσεις κτλ.Ακόμα περισσότερο με ανησυχεί το ότι, στο βωμό του ολυμπιακού πνεύματος (το οποίο, όπως είπαμε, κατά τη ΔΟΕ είναι απόλυτα συμβατό με αυτές τις πολιτικές), οι δυτικές κοινωνίες δέχονται να θυσιάσουν θεμελιώδη δικαιώματα των αθλητών τους και την βασικούς κανόνες λειτουργίας της ελεύθερης αγοράς. Μπροστά σε αυτά τα θεμελιώδη ζητήματα, η συζήτηση σχετικά με τον Κούβελο, την Παπαχρήστου, τον Κασιδιάρη και, ακόμα χειρότερα, τα Τουίτερς έχει ενδιαφέρον μόνο ως μνημείο σουρεαλισμού!

ΥΓ: Για προφανείς λόγους δεν ασχολήθηκα με το να βάλω κεφαλαία στους διάφορους ολυμπιακούς όρους.